ترومبوز ورید عمقی یا DVT چیست

ترومبوز ورید عمقی یک بیماری است که بسیاری از ما با جزئیات آن آشنا نیستیم. در حالت طبیعی، خون در رگ‌های بدن ما به خوبی جریان دارد و لخته تشکیل نمی‌شود. اما در ترومبوز ورید عمقی، لخته‌ای در داخل رگ‌ها شکل می‌گیرد، که معمولاً در پاها، به خصوص در ساق پا، و در موارد کمتری در ران رخ می‌دهد.

اگر بخشی از لخته درون ورید جدا شده و با جریان خون حرکت کند، به آن آمبولی گفته می‌شود. اگر آمبولی به ریه‌ها حرکت کند، به آن آمبولی ریه می‌گویند. این بیماری اهمیت ویژه‌ای دارد و بهتر است با روش‌های درمان آن آشنا شویم. در ادامه این مقاله، به طور دقیق به تشریح ترومبوز ورید عمقی، علائم، نوع درمان و علت این بیماری می‌پردازیم.

ترومبوز ورید عمقی چیست؟

ترومبوز ورید عمقی (DVT) به لخته‌شدن خون در رگ‌های عمقی اصلی اشاره دارد. وقتی یک توده خون در یک نقطه تجمع پیدا کند، خون از حالت مایع به حالت جامد تبدیل شده و یک لخته شکل می‌گیرد. همانطور که گفته شد، ترومبوز ورید عمقی معمولاً در وریدهای ساق و ران اتفاق می‌افتد، اما ممکن است در سایر مناطق بدن مانند وریدهای شکم و مغز نیز رخ دهد.

علائم ترومبوز ورید عمقی چیست?

علائم کلاسیک این بیماری شامل تورم، درد شدید و ناشناخته در ساق پا و مچ (که قبلاً تجربه نشده است)، گرما، حساسیت به لمس و قرمزی، رنگ پریدگی پوست پاها و قرمز یا آبی شدن ناحیه آسیب دیده است. علاوه بر این، یک عارضه جدی و خطرناک که ممکن است در DVT رخ دهد، آمبولی ریه است.

اگر لخته خون یکی از رگ‌های ریه را مسدود کند، می‌تواند منجر به آمبولی ریه شود که باعث آسیب جدی به ریه‌ها و سایر قسمت‌های بدن می‌شود. علائم شدید آمبولی ریه شامل سرگیجه، تعریق، درد قفسه سینه (که در اثر سرفه یا تنفس بدتر می‌شود)، ریتم تنفسی سریع، سرفه همراه با خون، ضربان قلب تند و سریع یا حتی پمپاژ خون سریع و افزایش فشار خون است.

علائم DVT در پا شامل درد پا (معمولاً از پشت ساق شروع شده و به صورت گرفتگی عضله ساق پا توصیف می‌شود)، تورم (از مچ پا شروع شده و به بالاتر سرایت می‌کند و معمولاً در یک پا مشاهده می‌شود)، قرمزی و تغییر رنگ پوست پا، و احساس گرمی در پای مبتلا است.

شناختن علائم DVT می‌تواند به نجات زندگی شما کمک کند، بنابراین باید این علائم را جدی گرفت و هر چه سریعتر به پزشک مراجعه کرد. اقدامات درمانی باید سریعاً انجام شود تا از عوارض جدی جلوگیری شود.

درمان ترومبوز ورید عمقی

برای درمان ترومبوز ورید عمقی، روش‌ها و درمان‌های مختلفی وجود دارد. در ادامه می‌توانید توضیحاتی مختصر درباره هر یک از این روش‌ها را بخوانید:

داروهای ضد انعقاد: این داروها برای جلوگیری از تشکیل لخته خون در رگ‌ها استفاده می‌شوند. آن‌ها مواد شیمیایی خاصی را به خون اضافه می‌کنند تا خون به راحتی لخته نشود. این داروها لخته را حل نمی‌کنند، اما رشد و بزرگتر شدن ترومبوز را متوقف و از تشکیل لخته‌های جدید جلوگیری می‌کنند. برخی از داروهای ضد انعقاد مورد استفاده در این بیماری شامل آپیکسابان، ریواروکسابان، ادوکسابان، دابی‌گاتران و هپارین می‌شوند.
جوراب واریس: استفاده از جوراب واریس به اکثر افراد مبتلا به ترومبوز ورید عمقی توصیه می‌شود. این جوراب‌ها از طریق ایجاد فشار بر روی رگ‌های پا، جریان خون را بهبود می‌بخشند و از تشکیل لخته خون جلوگیری می‌کنند. قبل از استفاده از جوراب واریس، توصیه می‌شود تستی به نام داپلر انجام داده تا وضعیت عروقی پاها بررسی شود.
ورزش و پیاده‌روی: فعالیت‌های ورزشی مانند پیاده‌روی و تمرینات تناسب اندام می‌توانند به جریان خون سالم در رگ‌ها کمک و از تشکیل لخته خون جلوگیری کنند. از جمله روش‌های مفید می‌توان به تکان دادن پاها، پیاده‌روی منظم و قرار دادن پاها در موقعیتی بالاتر از سطح قلب اشاره کرد. همچنین، پیاده‌روی منظم می‌تواند به بهبود جریان خون در پاها کمک کند.
گذاشتن فیلتر: در مواردی که استفاده از داروهای ضد انعقاد ممکن نیست، عمل جراحی و گذاشتن یک فیلتر در رگ بزرگ بالای ورید می‌تواند به درمان این بیماری کمک کند. هدف از قرار دادن فیلتر، جلوگیری از حرکت لخته خون به سمت ریه‌ها است.
ترومبولیتیک تراپی: روشی است که در آن داروهایی به بیمار تجویز می‌شود تا لخته خون را حل کنند و جریان خون را در رگ‌های عمیق برقرار کنند. این داروها به‌طور معمول به صورت وریدی تزریق می‌شوند و به صورت سیستمیک در سراسر بدن عمل می‌کنند. معمولاً درمان ترومبولیتیک برای موارد جدی و اورژانسی استفاده می‌شود. یکی از داروهای معمول استفاده شده در ترومبولیتیک تراپی، آلتی‌پلاز (Alteplase) است. آلتی‌پلاز یک نوع ترومبوپلاستین است که به طور مستقیم بر روی لخته خون اثر می‌گذارد و آن را حل می‌کند. دیگر داروهایی که در این روش ممکن است استفاده شوند شامل ری‌پلاز (Reteplase) و استروپلازین (Streptokinase) می‌شوند.

اقدامات احتیاطی ویژه برای افراد مبتلا به ترومبوز ورید عمقی عبارتند از:

رعایت دقیق دستورات و مصرف داروهای ضد انعقاد: افرادی که تحت درمان ترومبوز وریدی هستند باید به صورت دقیق دستورات پزشک خود در مورد مصرف داروهای ضد انعقاد را رعایت کنند. این داروها معمولاً شامل هپارین و وارفارین هستند. تغییرات در دوز داروها می‌تواند خطر خونریزی یا تشکیل لخته جدید را افزایش دهد.
نظارت بر علائم و عوارض جدید: بیمار باید به دقت نظارت کند و در صورت بروز هرگونه علامت یا عارضه جدید شامل درد جدید در پا، تورم، قرمزی، درد قفسه سینه همراه با مشکل تنفسی، ضربان قلب سریع، سبکی سر یا سرگیجه، باید به پزشک خود اطلاع دهد. این نکته ممکن است نشانه‌های بروز آمبولی ریو (لخته خونی که به ریه رسیده و آن را انسداد می‌کند) باشد.
پیگیری خونریزی: خونریزی می‌تواند عوارض جانبی جدی داروهای ضد انعقاد باشد. بنابراین، افراد باید به دقت نظارت کنند و در صورت بروز خونریزی نامعمول یا بیش از حد در نواحی مختلف مانند بینی، لثه، قاعدگی، ادرار، مدفوع، پوست یا استفراغ به رنگ غیرطبیعی، به پزشک خود اطلاع دهند. همچنین، خونریزی داخلی بدون نشانه خارجی ممکن است رخ دهد که می‌تواند باعث احساس ضعف یا درد در مناطق مختلف بدن شود.

در کل، افراد مبتلا به ترومبوز وریدی باید با دقت به دستورات پزشک خود عمل کرده و تغییرات و علائم جدید را به پزشک اعلام کنند تا خطرات احتمالی مرتبط با تشکیل لخته خون یا خونریزی به موقع تشخیص داده و مداخله لازم انجام شود.

دریافت وقت آنلاین دریافت وقت آنلاین

اکنون به صورت رایگان درخواست دهید

علت ایجاد ترومبوز ورید عمقی

ترومبوز ورید عمقی می‌تواند به دلایل مختلفی رخ دهد. برخی از این علل عبارتند از:

عوامل وراثتی: در برخی افراد، زمینه ارثی برای لخته‌شدن خون وجود دارد که می‌تواند خطر بروز ترومبوز را افزایش دهد.
شرایط خاص: در شرایطی مانند بستری شدن طولانی مدت، بی‌تحرکی، سابقه قبلی ابتلا به ترومبوز ورید عمقی، ابتلا به برخی انواع سرطان و داشتن رگ‌های واریس، احتمال بروز لخته خون افزایش می‌یابد.
عمل جراحی: بعد از برخی از عمل‌های جراحی، به ویژه عمل تعویض مفصل زانو و لگن، خطر تشکیل ترومبوز ورید عمقی افزایش می‌یابد.
عوامل خطر دیگر: افرادی که چاق هستند، خانم‌های باردار، سالمندان، مبتلایان به بیماری قلبی، و خانم‌هایی که از قرص پیشگیری از بارداری استفاده می‌کنند، در معرض خطر بیشتری از تشکیل لخته خون در پاها قرار دارند.

از طرفی دیگر، ترومبوز ورید عمقی ممکن است به علت ترکیبی از سه عامل، که به عنوان ویرشو (Virchow’s triad) شناخته می‌شوند، رخ دهد:

رکود جریان خون: جریان خون کند می‌تواند تشکیل لخته خون را تسهیل کند.
افزایش انعقادپذیری: در برخی افراد، خون ممکن است به طور طبیعی بیش از حد انعقادپذیر باشد که می‌تواند خطر تشکیل لخته را افزایش دهد.
ضایعه دیواره رگ: آسیب به دیواره رگ‌ها، می‌تواند عاملی برای تشکیل ترومبوز ورید عمقی باشد.

همچنین، در برخی از موارد، ترومبوز ورید عمقی می‌تواند به صورت خود به خودی رخ دهد بدون دلیل مشخصی. برخی از افراد مبتلا به ترومبوز ورید عمقی، عوامل ژنتیکی خاصی دارند که باعث لخته‌شدن خون بیش از حد در آنها می‌شود.

سفر طولانی مدت

سفرهای طولانی مدت، مانند پروازهای هواپیما یا سفرهای بلند با اتومبیل که بیش از پنج ساعت طول می‌کشد، به نظر می‌رسد خطر ایجاد ترومبوز وریدی (لخته خون در ورید) را افزایش می‌دهد. برای سفرهای بیش از شش تا هشت ساعت، توصیه می‌شود که مسافران موارد زیر را در نظر بگیرند:

هر یک یا دو ساعت یکبار بلند شده و حرکت کنند.
لباس‌های راحت و گشاد بپوشند.
مچ پا و زانو را به طور دوره‌ای تمرین داده و کشش دهند.
از روی هم گذاشتن پاها خودداری کنند.
در حین نشستن، به طور مرتب وضعیت جای خود را تغییر دهند.
استفاده از جوراب‌های فشرده بلند (تا زانو) می‌تواند مفید باشد.
از مصرف الکل و داروهایی که توانایی حرکت را تحت تأثیر قرار می‌دهند (مانند آرام‌بخش‌ها و خواب‌آورها) خودداری کنند.

تشخیص ترومبوز ورید عمقی

سفرهای طولانی مدت، مانند پروازهای هواپیما یا سفرهای بلند با اتومبیل که بیش از پنج ساعت طول می‌کشد، به نظر می‌رسد خطر ایجاد ترومبوز وریدی (لخته خون در ورید) را افزایش می‌دهد. برای سفرهای بیش از شش تا هشت ساعت، توصیه می‌شود که مسافران موارد زیر را در نظر بگیرند:

هر یک یا دو ساعت یکبار بلند شده و حرکت کنند.
لباس‌های راحت و گشاد بپوشند.
مچ پا و زانو را به طور دوره‌ای تمرین داده و کشش دهند.
از روی هم گذاشتن پاها خودداری کنند.
در حین نشستن، به طور مرتب وضعیت جای خود را تغییر دهند.
استفاده از جوراب‌های فشرده بلند (تا زانو) می‌تواند مفید باشد.
از مصرف الکل و داروهایی که توانایی حرکت را تحت تأثیر قرار می‌دهند (مانند آرام‌بخش‌ها و خواب‌آورها) خودداری کنند.

ترومبوز ورید عمقی در بارداری

بارداری ممکن است خطر ابتلا به ترومبوز را افزایش دهد. بالا رفتن سطح هورمون و بزرگ شدن رحم می‌تواند باعث کاهش جریان خون به اندام‌های تحتانی شود. این خطر بیش از ۶ هفته پس از زایمان نیز ادامه دارد. استراحت کامل یا سزارین همچنین ممکن است خطر ابتلا به ترومبوز ورید عمقی را افزایش دهند.

جالب است بدانید که، قرص‌های ضد بارداری خوراکی و همچنین درمان‌های جایگزین هورمونی می‌توانند توانایی لخته شدن خون را افزایش دهند.

جمع‌ بندی

ترومبوز ورید عمقی (DVT) به دلیل تشکیل لخته خون در وریدهای پا یا بازوها رخ می‌دهد. DVT در واقع یک خطر جدی برای زندگی نیست، اما شما به تشخیص و درمان سریع نیاز دارید. چرا که در برخی موارد، لخته‌های خون این قابلیت را دارند که جدا شده و در جریان خون شما حرکت کنند که ممکن است منجر به یک آمبولی ریه شوند. جهت کسب اطلاعات بیشتر می‌توانید با مراجعه به وبسایت دکتر جمالی آگاهی خود را درباره این بیماری بیشتر کنید.