ترومبوفلبیت سطحی یک فرایند التهابی نسبتاً رایج است که همراه با تشکیل لخته خون در رگهای سطحی بدن اتفاق میافتد. این بیماری به طور عمده بر روی رگهایی که نزدیک به سطح بدن قرار دارند تأثیر میگذارد. علائم و نشانههای آن شامل درد محلی، خارش، حساسیت، قرمزی پوست و سفت شدن بافت اطراف است. در ادامه علاوه بر رسیدن به پاسخ واقعی سوال ترومبوفلبیت سطحی چیست به علل، علائم و درمان این بیماری اشاره خواهیم کرد.
ترومبوفلبیت سطحی چیست
التهاب ورید در ترومبوفلبیت سطحی در این نوع از بیماری رایج است. وریدها در واقع رگهایی هستند که خون را به سمت قلب جابجا میکنند. هنگامی که ورید ملتهب میشود، معمولاً لخته خونی در بخش ملتهب شکل میگیرد.
اصطلاح ترومبوفلبیت به وجود ورید ملتهب همراه با لخته خون اشاره دارد و گاهی این بیماری را به صورت اختصاری فلبیت نیز مینامند
ترومبوفلبیت سطحی چیست؟ + تفاوت با ترومبوز ورید عمقی (DVT)
ترومبوفلبیت سطحی باعث تورم دردناک در طول مسیر رگهای نزدیک به سطح پوست میشود. درجه درد ممکن است از یک ناراحتی متوسط تا یک درد شدیدتر مانند گرفتگی متفاوت باشد. این درد به تدریج در طی یک تا دو هفته کاهش مییابد و باعث میشود لختههای سخت که در طول دوره رگها احساس میشوند، باقی بمانند.
“تشخیص ترومبوز عمقی (DVT)” ممکن است دشوارتر باشد زیرا بدون علائم و نشانهها رخ میدهد. در صورت وجود درد، تورم و حساسیت، بهتر است به ترومبوز فکر کنید. این علائم معمولاً در ساق پا رخ میدهند، اما ممکن است در هر قسمت دیگری از پا تا سر کشاله ران احساس شوند. احتمال دارد علائم ترومبوز را با شرایط دیگری مانند فشار عضلانی یا عفونت پوستی یا عضلانی اشتباه گرفت.
خطر ترومبوز این است که لخته از سیستم گردش خون به ریهها منتقل شده و یک بلوکاد ریوی (PE) ایجاد کند. PE باعث تنگی نفس و درد در قفسه سینه میشود و میتواند برای زندگی حطرساز باشد. برای جلوگیری از بروز این بیماری، لازم است همه DVT ها بهسرعت درمان شوند. متأسفانه در بعضی موارد، PE اولین نشانه DVT است. ترومبوفلبیت سطحی بهندرت همراه با بیماری عمقی ورید رخ میدهد و به نظر نمیرسد که یک عامل خطر برای PE باشد.
اکنون به صورت رایگان درخواست دهید
علل ترومبوفلبیت سطحی و عوامل خطر
ترومبوفلبیت سطحی معمولا ناشی از وارد شدن آسیب به بازو یا پا است. حتی یک آسیب کوچک به یک رگ خونی شاید باعث التهاب و در نتیجه ترومبوفلبیت سطحی شود.
لختههای خون ممکن است به دلایل متعددی ایجاد شوند. آنها میتوانند به شرایط جدی تری تبدیل و در صورت عدم درمان، به سلامتی آسیب برسانند. برخی از علل لختهشدن خون قابل کنترل یا پیشگیری نیستند، مانند صدمه به رگها یا ارثی بودن این بیماری. اگرچه لختههای خون به نظر خطرناک میآیند، اما در واقع دارای پتانسیل ایجاد حمله قلبی هستند و در موارد شدیدتر میتوانند منجر به قطع عضو شوند.
برخی از عوامل خطر برای ترومبوفلبیت سطحی، عبارتند از رگهای واریسی، تزریق وریدی یا کانولاسیون، سابقه مشکلات وریدی، مشکلات مربوط به لخته شدن خون و استاز خون.
رگهای واریسی میتوانند خطر ابتلا به ترومبوفلبیت سطحی را افزایش دهند. تزریق داروها یا سرم به صورت وریدی ممکن است باعث آسیب به رگها شده و لختهای در رگهای سطحی ایجاد کند.
افرادی که در گذشته ترومبوفلبیت سطحی یا عمقی داشتهاند، بیشتر در معرض خطر ابتلا به این وضعیت قرار دارند. مصرف قرصهای ضدبارداری خوراکی، هورمون درمانی جایگزین، سرطان و سیگار کشیدن همچنین میتوانند باعث افزایش خطر تشکیل لخته در رگهای سطحی شوند.
علاوه بر این، استاز خون نیز میتواند خطر ترومبوفلبیت سطحی را افزایش دهد، به خصوص پس از پروازهای طولانی مدت و در افراد معلول و پس از جراحی. در صورتی که در معرض خطر ترومبوفلبیت سطحی هستید، بهتر است با پزشک مشورت کنید و تغییراتی در سبک زندگی خود اعمال کنید، مانند کاهش وزن اضافی، ورزش منظم و عدم استعمال دخانیات.

علائم و نشانه ها در ترومبوفلبیت سطحی + اهمیت تشخیص زودهنگام
علائم و نشانه های رایج ترومبوفلبیت سطحی در موقعیتهای مختلف میتواند حتی نادر باشد. اما باید بدتنید که علائم ST باعث میشود تا به نظر برسد که ترومبوفلبیت سطحی و واریس دارای علائم مشابهی هستند. با این حال، درد در ترومبوفلبیت سطحی ممکن است شدیدتر اتفاق بیفتد. همچنین، مکان و اندازه لخته خون میتواند تعیین کننده باشد که کدام علائم رخ میدهد. اگر وریدی که آسیب دیده است نزدیک به سطح پوست باشد، علائم به صورت دردناکتری ظاهر میشوند؛ در ادامه میتوانید از علائم ترومبوفلبیت سطحی در یک نگاه اطلاعات کافی و لازم را بدست بیاورید:
درد و سوزش در قسمت مبتلا (نادر)
قرمزی و التهاب در قسمت مبتلا
تورم و آماس در بخش مبتلا
قرمزی و التهاب پوست در امتداد رگ مبتلا
گرمی پوست و بافت اطراف رگ
درد و یا حساسیتی که با فشار تشدید میشود
درد در سایر اعضای بدن
تیرگی و کبودی پوست روی رگ
سفت شدن رگ
در هر صورت، مهم است که در صورت تشخیص هرگونه علائم مشکوک، به پزشک خود مراجعه کنید تا بررسی و درمان صحیح انجام شود. در ادامه توجه شما را به گزینه های درمانی برای ترومبوفلبیت سطحی و چگونگی تشخیص این بیماری جلب میکنیم.
تشخیص ترومبوفلبیت سطحی
برای تشخیص ترومبوفلبیت، پزشک از بیمار درباره علائمش سوال میکند و رگهای درگیر نزدیک سطح پوست را بررسی میکند. علاوه بر این، از آزمایشهای زیر برای تعیین ابتلا به ترومبوفلبیت سطحی یا ترومبوز وریدهای عمقی استفاده میشود:
- سونوگرافی: متخصص مبدل دستگاه سونوگرافی را روی پای درگیر قرار میدهد تا امواج صوتی به پا برسد. هنگامی که امواج صوتی در بافت پا حرکت میکنند و بازتاب مییابند، رایانه تصاویر متحرک را روی صفحه نمایشگر نشان میدهد. سونوگرافی میتواند تشخیص اولیه را تایید کند و ترومبوز وریدهای عمقی را از ترومبوفلبیت سطحی تمایز بخشد.
- آزمایش خون: در خون افرادی که لخته خون در رگهایشان وجود دارد، مقدار بالایی از مادهای به نام “دی دایمر” یافت میشود که باعث از بین رفتن لختههای خون میشود. با این حال، میزان دی دایمر در نتیجه عوارض دیگر نیز ممکن است افزایش یابد، بنابراین نتیجه آزمایش دی دایمر نمیتواند به تنهایی دلیل قطعی برای تشخیص ترومبوفلبیت باشد، اما انجام آزمایشهای بیشتر ضروری است. همچنین، آزمایش خون میتواند برای تشخیص افتراقی ترومبوز وریدهای عمقی و شناسایی افرادی که در معرض خطر ابتلا به حملات مکرر ترومبوفلبیت هستند، مفید باشد.
- اولتراسوند: یک روش نرمال برای اطلاع پیدا کردن از وجود ترومبوز وریدی است. تکنسین اولتراسوند قادر به تشخیص وجود لخته خون در دست یا پا و اندازه آن است. همچنین، این روش میتواند تشخیص دهد که آیا لخته خون به تازگی شکل گرفته یا مدتی طولانی است که وجود دارد. در صورت لزوم، اولتراسوند احتمال دارد در طول زمان تکرار تا مشخص شود که آیا لخته خون بزرگتر شده یا حل شده است.
- ونوگرافی: تزریق رنگ در رگهایی که به نظر میرسد به ترومبوز مبتلا شدهاند، معمولاً کمتر استفاده میشود و به عنوان روشی قدیمی تلقی میشود. آزمایشهای خون دیگر نیز بر اساس علل احتمالی ابتلا به ترومبوز وریدی عمقی ممکن است مورد استفاده قرار گیرند.
به طور کلی، تشخیص ترومبوفلبیت سطحی معمولاً توسط متخصص عروق و بر اساس سوابق پزشکی شما و انجام معاینات بالینی صورت میگیرد. آزمایشهای مذکور میتوانند تشخیص دهنده وجود لختههای خون در وریدهای عمقی باشند.

درمان ترومبوفلبیت سطحی
برای درمان ترومبوفلبیت ورید سطحی، پزشک ممکن است توصیههایی داشته باشد؛ از جمله:
- استفاده از حرارت موضعی
- بالا بردن پاها
- داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی
- رقیق کننده خون و تجزیه کننده لخته
- استفاده از جورابهای فشاری یا جوراب واریس.
اما در طب سنتی و خانگی، برای درمان ترومبوفلبیت میتوان از روشهایی استفاده کرد که بسیار حائز اهمیت هستند؛ مثلا از گیاهان و مکملهای طبیعی مانند زردچوبه، زنجبیل، دارچین، فلفل کاین، و ویتامین E استفاده شود. همچنین، مصرف غذاهایی که حاوی سالیسیلات هستند مانند آووکادو، گیلاس، توت، و فلفل قرمز نیز مفید است.
رعایت یک رژیم غذایی سالم که شامل میوهها، سبزیجات، غلات کامل، چربیهای اشباع نشده، آجیل و خشکبار، نیز مهم است. در این رژیم غذایی باید گوشت قرمز، قندهای افزودنی، سدیم و چربیهای اشباع یا ترانس را کاهش داد. همچنین، تمرینات ورزشی میتوانند در کاهش احتمال بازگشت ترومبوفلبیت مفید باشند.
پیشگیری از ابتلا به ترومبوفلبیت سطحی
تا به اینجای مقاله شما به شکل کاملی با علل، علائم، درمان و حتی مسئلهی پیشگیری از ترومبوفلبیت سطحی آشنا شدید. اما اگر بخواهید راه حل مطمئنتر و مستقیمتری برای پیشگیری کردن از ابتلا به این بیماری پیدا کنید، باید برای جلوگیری از لخته شدن خون از راهکارهای زیر استفاده کنید:
- راه رفتن: هر یک ساعت یک بار بلند شوید و کمی راه بروید. اگر با هواپیما، اتوبوس یا قطار سفر میکنید، برای مدت کوتاهی از صندلی خود بلند شوید و در هوای تازه قدم بزنید. اگر راننده هستید، هر یک ساعت یک بار توقف کنید و کمی راه بروید.
- حرکات پا: به طور منظم مچ پاهای خود را خم کنید یا با احتیاط پاهایتان را به کف زمین یا زیرپایی مقابلتان فشار دهید. این حرکات را هر دفعه حداقل 10 بار تکرار کنید. این کار به جریان خون در پاها کمک کرده و از لخته شدن خون جلوگیری میکند.
- ترک سیگار: اگر سیگار میکشیدید، بهتر است آن را کاملاً ترک کنید. سیگار کشیدن میتواند خطر لخته شدن خون را افزایش دهد، به ویژه اگر از قرصهای ضدبارداری استفاده میکنید یا درمانهای هورمونی میبینید.
- مایعات مصرف کنید: برای جلوگیری از خشکی و کاهش جریان خون، آب یا مایعات غیرالکلی دیگر را بطور منظم مصرف کنید. مصرف مایعات به حفظ رطوبت بدن و جریان خون سالم کمک میکند.
این نکات جهت پیشگیری از ترومبوفلبیت سطحی، در راستای اصلاح سبک زندگی، ارتقاء سلامت وریدها و گردش خون بسیار حیاتی است.
عوارض و اثرات دراز مدت
جالب است بدانید که عوارض ترومبوفلبیت سطحی نادر هستند. اما اگر مبتلا به ترومبوفلبیت هستید، خطر بروز عوارض جدی افزایش مییابد. برخی از عوارض احتمالی عبارتند از:
- آمبولی ریه: در این حالت، یک لخته خونی در رگهای خونی شکل میگیرد و ممکن است به ریه منتقل شود. در نتیجه، یک شریان ریه میتواند مسدود شود.
- سندرم پس از ترومبوز: این وضعیت ممکن است ماهها یا حتی سالها پس از ترومبوفلبیت رخ دهد. سندرم پس از ترومبوز میتواند باعث درد، تورم و احساس سنگینی در منطقه آسیب دیده شود.
- سقط جنین: ابتلا به ترومبوفلبیت میتواند یکی از عوامل مهم سقط جنین در بارداری باشد.
با توجه به اینکه ترومبوفلبیت عوارض جدی و نادری دارد، در صورت مشاهده هرگونه علائم مشکوک مانند درد شدید و تورم در پاها، تنفس مشکل و سفتی و تغییر رنگ پوست، به پزشک خود مراجعه کنید.
جمع بندی
اگر پس از یک ضربه جزئی به دست یا پا، ناحیه آسیب دیده کبود و ملتهب شده و گرم است، احتمالاً دچار ترومبوفلبیت سطحی شدهاید. ترومبوفلبیت عروق سطحی به معنای التهاب رگهای نزدیک به سطح پوست به دلیل عوامل مختلف است. این عارضه عموماً خطرناک نیست و به طور معمول بهصورت خودبهخود ترمیم میشود. با این حال، درمانهایی هم برای آن وجود دارد که در این مقاله به آنها پرداخته شده است.
سوالات متداول
برای درمان ترومبوفلبیت سطحی، پزشک ممکن است اعمال گرما در ناحیه دردناک، بالا بردن پای آسیب دیده، استفاده از داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی و احتمالا پوشیدن جوراب های فشاری را توصیه کند.
- داروهای ضد التهاب
- جورابهای فشاری
- داروی رقیق کننده خون
بدون نظر